Paslanmaz çelik Sanayi Devrimi ile birlikte yaygın bir kullanım alanına kavuşmuş ve o günden sonra teknik alanda meydana gelen gelişmelere paralel olarak, sürekli artan bir biçimde daha kaliteli bir forma ulaşmıştır.
Günümüzde hem endüstriyel alanda hem de gündelik yaşamın farklı kesitlerinde tercih edilen paslanmaz çelikler hakkında bilinenler oldukça sınırlıdır. Esasında bu ürünlerin sonsuza dek paslanmaması söz konusu değildir.
En kaliteli paslanmaz çelikler bile, belirli koşullar altında ve uzun bir zaman diliminin neticesinde paslanma gösterebilir. Burada paslanmaz kavramı ile esas ifade edilmek istenilen husus, uzun yıllar boyunca korozyona yani paslanmaya karşı direnç gösterebileceğidir.
İlginizi çekebilir: Paslanmaz Çelik Nerelerde Kullanılır?
Paslanmaz Çelik Hangi Elementlerden Oluşur?
Paslanmaz çeliğin elde edilebilmesi için farklı elementlerin bir arada bulunması gereklidir. Bu elementlerin her biri, paslanmaz çeliğe ayrı bir özellik katmaktadır. Bu elementlerin başında krom gelmektedir.
Krom elementi, paslanmaz çeliğe paslanmazlık özelliğini veren temel elementtir. Bir çeliğin paslanmaz olarak nitelendirilebilmesi için, en az yüzde 11 ila 13 arasında bir krom içeriğine sahip olması gereklidir. Krom miktarı bu seviyenin altına düşen çeliklerde, kısa sürede paslanma görülmesi söz konusudur.
Krom seviyesinin artırılması ile birlikte, çeliğin korozyona karşı dayanıklılığı da artmaktadır. Kromun yanı sıra paslanmaz çelik ürünlerinde yer alan bir diğer element de nikeldir. Oldukça pahalı bir element olan nikel, paslanmaz çeliklerin üretim maliyetlerinin yaklaşık yüzde doksanlık kısmını teşkil etmektedir. Krom ile bir araya geldiğinde ek bir katman oluşturan ve bu sayede korozyon direncini çok daha yüksek seviyelere taşıyan bu element, aynı zamanda paslanmaz çeliğin daha kolay şekil alabilmesine imkân tanımaktadır.
Paslanmaz çelikte bulunan bir diğer element olarak da karbondan bahsetmek mümkündür. Karbon, paslanmaz çelik malzemenin dayanıklılığını belirleyen elementtir. Bir alaşımda karbon miktarının artması, beraberinde çeliğin dayanıklılığının da artmasına neden olmaktadır. Ancak karbon miktarı arttıkça, çeliğin elastik olma özelliğinin kaybolacağı da bilinmelidir. Yüksek karbon değerine sahip olan paslanmaz çeliklerin şekil alması ya da işlenmesi son derece zordur.
Paslanmaz Çelik Kullanım Alanları
Paslanmaz çeliğin kullanım alanı oldukça geniştir. Özellikle bu maddenin dekoratif olarak da kullanılabileceğinin keşfedilmesinin ardından, hemen hemen her yerde paslanmaz çeliğe rastlamak olanaklı hale gelmiştir. Otomotiv sektörü hem ilk üretim esnasında hem de yedek parça üretimi konusunda sıklıkla paslanmaz çelik parçalardan yararlanmaktadır. Bunun yanında mimarlık ve inşaat sektörlerinde de paslanmaz çeliğin kullanım sıklığı oldukça yüksektir. Özellikle depreme dayanıklı yapıların inşa edilmesi ya da yapıların güçlendirilmesi amacı ile bu malzeme büyük önem arz etmektedir.
Tıp ve medikal alanlarında da paslanmaz çelikten imal edilmiş olan ürünlerin kullanımı son derece yaygındır. Özellikle implantlar ve yapay kalçalar bu konuda ön plana çıkmaktadır. Güç üretim ve dağıtım şebekeleri de paslanmaz çeliğin görülebileceği alanlar arasında önemli bir yer kaplamaktadır. Bunlara ek olarak ağır ve hafif sanayinin hemen her dalında paslanmaz çelikten üretilmiş olan malzemeler kullanılmaktadır. Son yıllarda mutfak takımlarının üretiminde ve dekoratif ev ürünlerinde de paslanmaz çeliğin sıklıkla kullanılan bir madde haline geldiğini görmek mümkündür.
Paslanmaz Çeliklerin Sınıflandırılması
Paslanmaz çelik ürünleri genel olarak beş başlık altında incelenmektedir. Bu başlıkları şu şekilde sıralamak mümkündür:
- Östenitik Paslanmaz Çelikler: Tüm dünyada üretimi yapılan paslanmaz çeliğin yüzde 60’lık kısmını östenitik paslanmaz çelikler oluşturmaktadır. En az yüzde 16 krom barındıran bu östenitik paslanmaz çelikler, bu nedenle en yüksek korozyon direncine sahip olan paslanmaz çelik türüdür.
- Ferritik Paslanmaz Çelikler: Ferritik paslanmaz çeliklerin üretimi esnasında nikel kullanılmamaktadır. Bunun yerine yüzde 30’lara varan krom kullanılan bu çeliklerde de korozyon direnci son derece yüksektir.
- Martensitik Paslanmaz Çelikler: Martensitik paslanmaz çelikler, korozyon dirençleri nedeni ile değil; kolay şekil alabilirlikleri nedeni ile tercih edilmektedir. Krom seviyesi düşük olan çeliğin bu türü, östenitik ve ferritik çeliğe göre daha düşük korozyon direncine sahiptir. Ancak daha esnek bir yapıdadır ve kolaylıkla işlenebilmesi mümkündür.
- Dubleks Paslanmaz Çelikler: Paslanmaz çeliğin bu türünde korozyon direnci yüksektir, çelik dayanıklılığı da oldukça iyi düzeydedir. Ancak ısı dayanımı konusunda yeterli değildir ve 300 derecenin üzerine çıkan sıcaklıklarda kırılma ihtimali oldukça yüksektir.
- Çökelmeyle Sertleştirilmiş Paslanmaz Çelikler: Östenitik paslanmaz çelik ile martensitik paslanmaz çeliğin harmanlanması ile ortaya çıkmış olan bu çelik türü hem yüksek dayanıklılığa hem de aynı oranda korozyon direncine sahiptir. Ancak diğer çelik türleri ile kıyaslandığında maliyeti oldukça yüksektir.
Sistem Paslanmaz ekibi olarak bu yazımızda sizlere paslanmaz çelik ürünler hakkında bilinmesi gerekenlerden bahsettik. Umarız faydalı olmuştur. Paslanmaz çelik ürünler hakkında daha fazla bilgi almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz. Daha fazlası için takipte kalın!
İlginizi çekebilir: Paslanmaz Çelik Nedir? Türleri Nelerdir?
